"Kara tren" yapım şirketlerinin gözdesi

FATİH DOĞAN - Bir döneme tanıklık eden ancak gelişen teknolojiyle yerini dizel ve elektrikli lokomotiflere bırakan buharlı lokomotiflerden kullanılabilir durumda olan ikisi, son yıllarda talep üzerine film ve reklam çekimlerine tahsis ediliyor.

Teknolojiye yenik düşen buharlı lokomotiflerin seferleri, dizel ve elektrikli lokomotiflerin hizmete girmesiyle 1978'den sonra azalmaya başladı. 1990 yılına doğru seferleri tamamen kaldırılan buharlı lokomotiflerin bir kısmı hurdaya ayrıldı, bir kısmı da müzelere çekildi.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'nda (TCDD) hali hazırda Uşak'ta ve Konya'da kullanılabilir durumda olan iki buharlı lokomotif, son yıllarda tur operatörleri ile film yapım şirketlerinin gözdesi haline geldi. İki lokomotif son dönemde film, reklam ve turistik gezilerde kullanılıyor.

TCDD Uşak Gar Müdürü Himmet Akçay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Uşak'ta 13 buharlı lokomotifin bulunduğu ve bunların 11'inin atıl, kullanılamayacak durumda olduğu için envanterden düşüldüğünü söyledi.

Uşak'ta çalışan bir buharlı lokomotifin bulunduğunu, bunun da film ve reklam çekimleri ile turistik gezilerde kullanıldığını anlatan Akçay, şöyle konuştu:

"Buharlı lokomotiflerimiz 1930 ve 1940'lı yıllarda Almanya'da imal edilip, 1990'lı yıllara kadar fiilen çalıştılar. Dizel ve elektrikli lokomotiflerin hizmete girmesiyle buharlılar, çekişleri daha zayıf olduğu için tarihin derinliklerindeki yerlerini aldılar. Şu an Türkiye'de Uşak ve Konya'da olmak üzere iki tane faal olarak çalışabilir durumda buharlı lokomotifimiz var. Bunlar da Ankara'da sözleşmesi yapıldıktan sonra bize gelen talimatla film ve reklam çekimlerine tahsis ediliyor. Konya'daki tren, oradaki trafiği yoğun olduğu için çekimler genelde Uşak'ta yapılıyor."

- "Yılda ortalama 5-6 yapımda yer alıyorlar"

Uşak'taki buharlı lokomotifin makinisti Cemil Çavdar da 1981 yılında Afyonkarahisar Loko Bakım Atölyesi'nde ateşçi olarak TCDD'de çalışmaya başladığını, daha sonra 1983-1990 yılları arasında Uşak'ta buharlı lokomotiflerde ateşçi olarak görev yaptığını belirtti.

Günde yükün durumuna göre 10-15 ton kömürü ocağın içine atarak yıllarca trende görev yaptığını dile getiren Çavdar, lokomotifin çalışmasını şöyle anlattı:

"Buharlı lokomotifleri hareket ettirebilmek için ilk olarak ocaktaki tahtalarla yanmaya başlar, ardından kömür atılır. Bununla birlikte kazanda su kaynar ve böylelikle buhar elde ederiz. Buharları borular vasıtasıyla silindirlere indirip sıkışma sağlayarak lokomotifin pistonu hareket eder, bu da tekerlere bağlı demir sistemi hareket ettirir, bu şekilde lokomotif hareket eder."

Çavdar, buharlı lokomotiflerin artık film ve reklam çekimlerinde kullanıldığını ve yılda ortalama 5-6 yapımda yer aldığını belirterek, "Çekimler sırasında vagonların arkasına bir dizel lokomotif bağlayarak kullanıyoruz. Çünkü hatta tren trafiği devam ettiğinden bir arıza olması durumunda emniyet olması için arkasına dizel lokomotif bulunduruyoruz" diye konuştu.

Muhabir: Fatih Doğan
Yayınlayan: Nevbahar Kabaklı