TOLGA ALBAY - Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesindeki beyin biyofiziği laboratuvarında yürütülen deneylerde fiziksel yorgunluğun zihinsel yorgunluğu doğrudan etkilediğine ilişkin bilimsel kanıtlara ulaşıldı. Deneyler, sporcuların sporcu olmayanlara göre zihinsel olarak daha dayanıklı olduklarını ortaya koydu.

AA muhabirine açıklamalarda bulunan DEÜ Beyin Biyofiziği Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Şeref Bediz, dünyada beynin fiziksel yorgunluğa verdiği tepkinin ölçümlendiği ender laboratuvarlardan birine sahip olduklarına dikkati çekti.

Bugüne kadar vücudun birçok organının egzersiz ve yorgunluğa verdiği tepkileri ölçüldüğünü, bu alanda çok sayıda laboratuvarın bulunduğunu anlatan Bediz, beynin verdiği tepkilerin ise tomografi, MR gibi yöntemlerin hareket halindeyken uygulanamaması nedeniyle bilinemediğini dile getirdi.

Üniversite bünyesinde son teknoloji cihazlarla donatılan beyin ve egzersiz laboratuvarında bu alanda çalışmaların başladığını ifade eden Bediz, "Bildiğimiz kadarıyla dünyada bu donanımda başka bir laboratuvar yok. Laboratuvarda koşu bandı ve bisiklet üzerindeyken deneklerin kafalarına beynin ön bölümündeki oksijen hareketliliğini bilgisayara ileten elektrotların bulunduğu bir bone takıyoruz. Deneklerden egzersiz sırasında önlerindeki bilgisayarda verilen soruları çözmelerini istiyoruz. Yaptığımız deneylerde yorgunluk arttıkça, beynin ön bölümündeki dokuların içindeki oksijen akışının azaldığını, bunun sorulara verilen doğru yanıt sayısını azalttığını saptadık. Beynin yorgunluğa verdiği tepkileri bilimsel olarak ortaya koymayı başardık" dedi.

İnsan yorulduğu zaman zihninin de yorulduğunu hissedebildiğini ancak bunun bugüne kadar sadece his düzeyinde anlaşılabildiğini, yorgunluğun ölçülmesi imkanının bulunmadığını belirten Bediz, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Yaptığımız deneylerin ilk sonuçlarında bunun işareti olabilecek verileri elde ettik. 'Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur' sözünü doğrulayan şekilde egzersiz yapan vücutla yapmayan vücut arasında belirgin farklar olduğunu ortaya koyduk. Sporcuların egzersiz sonrasında kendisine verilen soruları sporcu olmayanlara göre çok daha doğru ve hızlı yanıtlayabildiğini gördük. Spor yaparak sadece vücut değil zihnin de dayanıklı olması sağlanabiliyor."

- "Yorgunluk ölçüm cihazı geliştirebiliriz"

Prof. Dr. Bediz, beyin biyofiziği laboratuvarında yürütülen deneylerde özellikle operatör, uzun yol şoförü, pilot gibi hayati öneme sahip araçları kullanan insanlara yönelik araştırmalara ağırlık verdiklerini, bedensel yorgunluğun zihinsel yorgunluğa geçme aşamalarını saptamaya çalıştıklarını dile getirerek, şunları kaydetti:

"Bedensel olarak yorulmuş bir kişinin zihinsel olarak yorgunluğa geçmeden önce o işi bırakmasını, nöbetini devretmesini sağlayabiliriz. Bunu saptayabileceğimiz bir yorgunluk ölçüm cihazı geliştirebiliriz. Ya da zihinsel yorgunluğa ilişkin bir uyarı eşiği ya da belirtisi saptayabiliriz. Çalışma saatleri ve koşullarının yeniden düzenlenmesini öngören sonuçlara ulaşabiliriz. Zihinsel yorgunluğu nasıl geciktirebileceğimize yönelik de araştırmalar yürütüyoruz."

Bediz, halen sadece araştırma amaçlı olarak kullanılan laboratuvardan sporcular ve spor adamlarının da yararlanabileceğini sözlerine ekledi.

Muhabir: Tolga Albay
Yayınlayan: Nevbahar Kabaklı