ALİ RIZA KARASU - Tariş Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Başkanı Ali Rıza Türker, bazı ihracatçıların alivre (önceden) satış taahhütlerini yerine getirmek için İran üzümünü Türk ürünü gibi göstererek ihraç ettiğini söyledi.

Türker, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türk firmalarına ait ambalajlarda İran üzümünün gönderilmesinin imaj kaybına neden olduğunu kaydetti. Türker, ihracatçının Türk üzümü yerine İran'dan çekirdeksiz kuru üzümü Avrupa ülkelerine ihraç etmesini, Türkiye'de bu yıl rekoltenin geçen yıla göre yaklaşık 40 bin ton daha düşük tahmin edilmesinden kaynaklandığını belirtti.

Geçen sezon 286 bin ton olarak tahmin edilen rekoltenin 320 bin ton olarak gerçekleştiğini ifade eden Ali Rıza Türker, üretimin 246 bin tonunun ihraç edildiğini vurguladı.

Üzüm ihracatçılarının ihracat bağlantılarının büyük bölümünü nisan-mayıs aylarında alivre satış şeklinde yaptığını anlatan Türker, "Rekolte düşünce üzüm fiyatları yükseldi. Tonu 1800-1900 dolardan yapılan satış sözleşmeleri yerine getirilemeyince ucuz olan İran üzümünü kendi ambalajlı kutularına doldurarak göndermeye başladılar" dedi.

Türker, ihracatçıların Türk üzümü yerine İran üzümünü ihraç etmesinin yıllardır kazanılan pazarlarda imaj kaybının yanı sıra iç piyasada da fiyatların düşmesine yol açtığını dile getirdi.

Yeni mahsulün çıktığı eylül ayında 5,70 liraya kadar çıkan çekirdeksiz kuru üzüm fiyatlarının İran üzümünün ihraç edilmesiyle 4,70 liraya gerilediğine dikkati çeken Türker, "Rekoltenin düşük olması sebebiyle fiyatların yükselmesi gerekirken geriledi. İhracatçı İran'dan almasaydı üzüm fiyatı şu anda 6 liranın üzerinde olurdu. Rekoltenin yüzde 80'den fazlası ihraç edilen bu üründe hem üretici hem de ülke kazanırdı" diye konuştu.

- Firmalar kendi ambalajlarında ihraç ediyor

Çekirdeksiz kuru üzüm ithalatına yüzde 54,9 oranında gümrük vergisi uygulandığını hatırlatan Türker, yüksek vergi nedeniyle İran üzümünün yurda sokulmadan sadece Mersin Gümrüğü'ne getirilerek Avrupa ülkelerine gönderildiğini söyledi.

Türker, "Ambalaj kutuları Türk firmalarına ait ama içindeki ürün İran'ın. Transit ticaret için kutuların üzerine İran'a ait olduğunu gösteren bir etiket yapıştırıyorlar. Bu etiket ürün gümrükten çıktıktan sonra gittiği ülkede sökülüyor. Etiket sökülünce üzümün İran'a ait olduğu anlaşılmıyor" dedi.

- "Türk üzümün imajını bozuyorlar"

Çekirdeksiz kuru üzümde özellikle Avrupa Birliği ülkeleri pazarında Türkiye'nin rakipsiz olduğunu anlatan Türker, Türk üzümü ambalajıyla, İran üzümünün Avrupa ülkelerine ihraç edilmesinin yıllardır büyük çabalarla kazanılmış pazarlarda imaj kaybına yol açtığına değindi.

Uzun yıllardır Tariş'in müşterisi olan ve geçen yıl kendilerinden 15 bin ton çekirdeksiz kuru üzüm alan bir İngiliz firmasının Türk üzümü yerine İran üzümü gönderildiği duyumlarının ardından kendilerine mektup yazarak bu durumu sorduğunu belirten Türker, "Müşterimiz mektubunda, 'Mersin ve İzmir'de bulunan serbest bölge üzerinden yüklemesi yapılan İran üzümü miktarıyla ilgili hayli endişeliyiz. Fiyat artışlarına bağlı olarak bazı Türk firmaları İran üzümünü kendi markalarındaki kartonlara orijin belirtmeksizin Türk üzümü izlenimi vererek paketlemektedir. Bu faaliyet piyasaya büyük zarar vermektedir. İran üzümü düşük kalitede olduğu için Türk üzümünün itibarına zarar vermektedir. Bu uygulamaya piyasanın bütünlüğünü ve Türk üzümünün standardını korumak adına son verilmelidir' diyor. İhracatçı İran üzümünü ihraç ederek, yıllardır bindiği dalı, gölgesinde oturduğu ağacı kesiyor" dedi.

- Alivre satış üzümün ucuz ihraç edilmesine yol açıyor

İhracatçının çekirdeksiz kuru üzümü yıllardır alivre sözleşmelerle sattığını, bunun da ürünün piyasa şartlarında ihraç edilmesinin önünü tıkadığını belirten Türker, "Ortada üzüm yokken, ürün daha dalındayken hayali satış yapıyorlar. Üzüm ihracat fiyatının 2 bin 390 dolar/ton olduğu nisan-mayıs aylarında 1800-1900 dolar/ton fiyattan sözleşme yaptılar. Fiyat şimdi 2 bin 500 doların üzerine çıktı."

"Taahhütlerini yerine getirmek için ucuz İran üzümüne yöneldiler" diyen Türker, alivre satışlar sebebiyle Türkiye'nin çok ciddi döviz kaynına uğradığını dile getirdi.

Türker, Türk üzümü yerine İran üzümünün ihraç edildiğinin yapılan toplam ihracattan da anlaşıldığını vurguladı. 1 Eylül- 23 Kasım tarihleri arasındaki ihracatın geçen yılın aynı dönemine göre 33 bin ton daha düşük gerçekleştiğini aktaran Ali Rıza Türker, ihracatçıya, "Üzümün tonunu 3 bin dolara satma imkanı varken ucuza satmayalım" çağrısında bulundu.

Türker, ihracat pazarlarının İran gibi ülkelere kaptırılması durumunda rekoltenin 300 bin tonun üzerinde olduğu yıllarda Türkiye'nin pazarlamada çok ciddi bir sıkıntıya gireceğini bildirdi.

Muhabir: Ali Riza Karasu
Yayınlayan: Mehmet Yılmaz Güldaş