Tüm sektörlerde birçok değişimleri her geçen gün görebiliyoruz. Firmalar daha çok kâr ve rekabet avantajı sağlayan ürünlere yöneliyorlar. Kâr ve rekabet avantajı sağlayan bu gücün kaynağı ise inovasyon adı verilen kavramda yatıyor.

Geçmişte işletmelerin başarılı olabilmesi için iki temel işlevi yerine getirmeleri yetiyordu. Bunlar:

1.Kaliteli ürünler üretmek,

2.En ucuza üretmek,

Günümüzde bu iki işlevin yanına yenileri eklenmiştir. Bunlar da, yaratıcı düşünmek ile yaratıcı ürünler üretmektir. Yaratıcı olmak demek, daha önce hiç ifade edilmemiş bir fikre sahip olmak anlamına gelebildiği gibi, varolan fikirler içinden yeni ve farklı bir sonuç çıkarmak anlamına da gelir. İnovasyon, yeni bir fikrin ticari hayata uygulanmasıyla fikir sahibine para kazandıran yeniliktir. Bu anlamıyla inovasyona yenilikten farklı olarak “ticat (ticari icat), yenileşim veya yenileştirim” denildiğini de görmekteyiz.

Yenilik ve buluş (icat) kavramları birbirine çok yakın görünse de, aralarındaki ayrım şu şekilde ifade edilebilir: Yenilik, yeni olarak ifade edilebilecek her türlü mal ve hizmet, ambalaj, fikir ve kullanıcılarına fayda sağlayan sistemlerdir. Buluş ise daha önce ortaya çıkarılmamış herhangi bir şeyi ortaya çıkarmaktır. Örneğin, bir cerrahın ameliyatlarını kolaylaştırmak için daha önce var olmayan bir alet tasarlaması veya bir teknik bulması buluştur. Bu alet veya tekniğin kullanımını tüm cerrahların hizmetine sunması ve buradan bir gelir elde etmesi inovasyondur.

İnovasyon kavramıyla karıştırılan bir diğer kavram da araştırma-geliştirme (Ar-Ge)’dir. Ar-Ge faaliyetlerinin amacı yeni bir şeyler ortaya çıkarmaktır. Bu açıdan bakıldığında, Ar-Ge faaliyetleri bir icat veya buluş yapmak veya hâlihazırda kullanılmakta olan bir şeyi daha kullanışlı hale getirmek veya bilinmeyen yanlarını ortaya çıkarmak için yapılır. İnovasyon ise bu icat veya buluştan para kazanmakla ilgilidir. Kısaca söylemek gerekirse Ar-Ge parayı bilgiye dönüştürmek iken inovasyon, bilgiyi paraya dönüştürmektir.

İnovasyonun ne olduğuyla ilgili en önemli tanım Oslo Kılavuzu adı verilen bir Avrupa Birliği belgesinde görülmektedir. Bu belgede inovasyon, “yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş ürün (mal ya da hizmet) veya sürecin, yeni bir pazarlama yönteminin ya da iş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır.” şeklinde tanımlanmaktadır. Tanım göstermektedir ki, dört tür inovasyon alanı vardır. Bunlar; ürün inovasyonu, süreç inovasyonu, pazarlama inovasyonu ve organizasyonel inovasyondur.

1.Ürün İnovasyonu

Yeni veya özellikleri ya da kullanım amaçları açısından önemli ölçüde geliştirilmiş, iyileştirilmiş bir mal veya hizmetin pazara sunulmasıdır. Ürün inovasyonu karşımıza dört farklı şekilde çıkar. Bunlar:

• Mevcut ürünün performansını arttırmak (Windows 7’den sonra Windows 8’i geliştirmek)
• Maliyetleri düşürmek (HP’nin lazer yazıcıları yanında püskürtmeli yazıcılar da üretmesi)
• Kullanım kolaylığını arttırmak (Masaüstü ve dizüstü bilgisayarların yanında tablet bilgisayarları da kullanıma sunmak)
• Farklı bir şekilde ürün iyileştirmesi üzerine yapılan yenilikler (i-phone, mp3 oynatıcı, fotokopi makinası, nefes alabilen tekstil ürünleri vb.).

2.Süreç İnovasyonu

Yeni veya önemli ölçüde geliştirilmiş/iyileştirilmiş üretim ya da dağıtım yönteminin uygulanmasıdır. Bu, tekniklerde, ekipmanda ve/veya yazılımda yapılan önemli değişiklikleri içerir. Dışarıdan yemek sipariş etmeye farklı bir çözüm sunan yemeksepeti.com gibi bir sitenin oluşturulması, hastanelerde yapılan tahlil sonuçlarının internet üzerinden hastalarla paylaşılması, çağrı merkezlerinin müşteri sorunlarına 7 gün 24 saat çözüm bulmak üzere kurulması gibi örnekler süreç inovasyonu içerisinde değerlendirilebilirler.

3.Pazarlama İnovasyonu

Ürün tasarımında veya paketinde, ürün yerleştirmede, ürün promosyonunda ya da fiyatlandırmasında önemli değişiklikler içeren yeni bir pazarlama yönteminin uygulanmasıdır.Filiz Makarnaları’nın çocuklar için özel olarak ürettiği ve bilinen ürün ambalajından farklı ambalajlar kullandığı “Fizi” ürünü, Bahçıvan Peynirleri’nin kalıp beyaz peynirin kutusundan parçalanmadan çıkarmaya ve yeniden koymaya yarayan “peynir asansörü”, birçok sosyal ve kültürel etkinlik için bilet almayı kolaylaştıran Biletix, TicketTürk ve MyBilet gibi uygulamalar pazarlama inovasyonu için örnek olabilirler.

4.Organizayonel İnovasyon

Firmanın iş uygulamalarında, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerinde yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır. Toplam Kalite Yönetimi, Yalın Üretim-Yönetim, Küçülme, Kıyaslama, Öğrenen Organizasyonlar, Değişim Mühendisliği, Müşteri İlişkileri Yönetimi gibi yönetim anlayışları organizasyonel inovasyon için örneklerdir.

TÜBİTAK tarafından hazırlanan Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003-2023 Strateji Belgesi’nde “Bilim ve teknolojide yetenek kazanmak artık bir devlet politikası olmaktan öte, toplumsal bir proje haline gelmekte; ortaya konulan politikaların uygulanabilmesi ve hedeflere ulaşılabilmesi için ilgili bütün kesimlerin paylaştıkları bir vizyon üzerine inşa edilmesi zorunlu görülmektedir.” denilmektedir. Buradan, inovasyonun yalnızca büyük şirketlerin Ar-Ge birimlerince yürütülen bir uygulama değil, toplumun her kesimini ilgilendirecek ve devlet tarafından da desteklenecek bir kavram olacağı anlaşılabilir.Bu anlamda, herhangi bir yenilik fikrinin hayata geçirilmesi için yerel kalkınma ajansları, özel ve kamu kurumlarına destek sağladıkları gibi, bireylere de imkanlar sunmaktadır.

İster bir şirketiniz olsun, ister bir kamu kurumunda çalışın veya sadece hevesli bir girişimci olun, inovasyon yapmak için isteğiniz olduğu sürece destek de bulabilirsiniz. Belki de bir başka nano giysinin tasarımcısı siz olursunuz.

Dr. Ferdi Bişkin