Avukat Elvan Kılıç

Coronavirüs salgının tehlikesinin yüksek seviyede olması nedeniyle alınan tedbirler kapsamında Türkiye'deki tüm illerde okullar eğitime ara verildi. Evde online bir sistem olan EBA üzerinden eğitim gören çocuklar eğitimlerine bir şekilde devam etse de çocukları özel okulda okuyan veliler “Özel okul ücretleri salgın döneminde de ödenecek mi?” sorusuna cevap aramaktadır.

Salgının mücbir sebep olarak ilan edildiği dönemde bile veliler okul taksitlerini ödemeye devam etmelidir midir? Salgın döneminde meclisten alınan kararlar ve tedbirler kapsamında tüm ödemeler ertelenmiş, icra takipleri dahi durmuş iken okul taksitlerinin ödenmesi hala devam edecek midir? Böyle bir durumda nasıl bir hukuki yol izlenmelidir? Esasen özel okullar her ne kadar eğitimlerine online olarak devam etseler de online eğitimle birebir okulda eğitim arasında farklar bulunmakta bu sebeple de veliler ödedikleri okul taksitlerinin salgın döneminde verilen online eğitimlere denk gelmediklerini düşünmektedir. Bu duruma yaklaşılacak en doğru hukuki yol mücbir sebep üzerinden izlenecek yoldur.

Öncelikle veliler ile özel okullar arasında imzalanan sözleşmeye bakılmalıdır. Çünkü kayıt yapılırken ödeme taksit planı ile beraber velilere bir sözleşme imzalatılmakta ve bu sözleşmenin hukuki bir niteliği bulunmaktadır. İzlenecek olan yol bu sözleşmede mücbir sebep durumuna atıfta bulunup bulunulmadığını tespit etmek ve ona göre hareket etmektir.

Karşılıklı yükümlülükler söz konusudur

Ülkemizde sözleşmeler Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. Borçlar Kanunu’na göre sözleşmeler tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulmaktadır. Taraflar sözleşmelerini sözleşme serbestisi ilkesine göre hazırlarlar ve kendilerine düşen yükümlülükleri sözleşmeye bağlılık- ahde vefa ilkesiyle yerine getirirler. Bu durumda, veli ile özel okul arasında imzalanan sözleşmede; okul öğrenciye bir eğitim verme yükümlülüğü altında iken velinin ise çocuğuna verilen eğitim karşılığında da okula ücretini ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır.

Eğer sözleşmede mücbir sebebe ilişkin bir madde hükmü varsa bu durumda o madde hükmü uygulanmalıdır. Sözleşmede mücbir sebep nedeniyle yükümlülüklerini yerine getirilmesinin ertelenebileceği belirtilmişse o halde özel okullar da bu maddeyi uygulamalıdır. Özellikle salgının Yargıtay içtihatlarınca mücbir sebep olarak kabul edildiği düşünülürse özel okullar da salgın döneminde sözleşmelerindeki mücbir sebebe ilişkin madde hükümlerine dayanarak ödemeleri durdurabilir, askıya alabilir. Çünkü teknik olarak birebir eğitim için ödeme yükümlülüğü altına giren veliye karşılık okul eğitim verme yükümlülüğünü salgından dolayı getirememektedir.

Eğitime ara verildiğinde bazı ödemelere ara verilmelidir

Sözleşmede mücbir sebebe ilişkin madde hükmü olmasa bile sözleşmeye bağlılık ve tarafların uyması gereken dürüstlük ilkesi gereğince eğitime ara verildiği sürece özel okullar bazı ödemelere ara vermelidir. Eğitim döneminin başında ödenen yemek ve servis ücretleri geri iade edilebilir niteliktedir çünkü çocuklar okula gitmediği için okullarda kafeteryalar kapalı durumdadır. Tabi ki online eğitim durumu tartışılır bir durum olmakla birlikte sağlam bir teknolojiye sahip bir özel okul, eğitimi online olarak bile devam ettirebilmişse de eğitimin önemli bir parçası olan sınavların durumu hala belirsizdir. Yine de online eğitim verebilen özel okulların aylık ücretlerini, eğitimi online de olsa verebildikleri için talep etmek hakkı vardır ve veliler de çocukları online olarak düzgün bir eğitim almışlarsa sözleşmeye göre aylık ücretleri ödemelidir.

Özel okullar kendilerince haklı olarak masraflarının devam ettiğini, kira, öğretmenlerin maaşları gibi gider harcamalarının olduğunu belirterek ödeme talep edebilir. Ancak yemek, temizlik, servis gibi masrafların okullarda öğrenci olmaması sebebiyle talep edilmesi hakkaniyete aykırıdır. Bu kapsamda, okullar kapalı oldukları döneme rağmen bahse konu masraflar için velilerden herhangi bir ücret talep ederse veli bunu hukuki sürece taşıyabilir ve sonunda haklı çıkabilir. Çünkü Dünya Sağlık Örgütünün ‘pandemi' olarak nitelediği, tüm dünyayı kasıp kavuran bir virüse rağmen yemek veya servis konusunda ödeme talep eden özel okula rağmen veli çocuğunun okula gitmemesini gerekçe göstererek ödemeyi yapmayabilir.