Dünyanın en kaliteli ve lezzetli bademini yetiştiriyoruz ama tüketime yetişemiyoruz. 2014'te 73 bin 230 ton badem üreten Türkiye'de ağaç başına verim 11-17 kilogram arasında değişirken bu oran ABD'de tam 50 kilo. Yıllık ortalama 17 bin 872 tonu geçen badem ithalatına Türkiye son 4 yılda 400 milyon dolar ödedi. Bademin anavatanı olmasına karşın bu tablonun Türkiye'ye yakışmadığını kaydeden TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, üretimde Fas, Suriye ve Yunanistan'ın gerisinde kalarak dünya 8'ncisi olan ülkemizde badem üretiminin desteklenmesi gerektiğini dile getirdi. Antalya'nın Kaş ilçesinde satın aldığı taşlık ve susuz araziye 5 yıl önce 2 bin adet badem ağacı diken sanatçı Aydın Çukurova ise geçtiğimiz yıl 1 ton civarında ürün aldığını belirterek, “burada insanlar tarımı küçümsüyorlar, yabancılara satılan araziler villalarla doldu. Oysa burası bademin ana yurdu” diye konuştu.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, bademdeki üretimin tüketimi karşılamadığını bildirerek, “dünyanın en lezzetli, en kaliteli bademlerini yetiştiriyoruz ama tüketime yetişemiyoruz” dedi.
BADEM ALANLARI ARTTI AMA ÜRETİM TÜKETİME YETMİYOR
Bayraktar, yaptığı açıklamada, Karadeniz Bölgesi ile ilkbahar geç donları nedeniyle İç Anadolu Bölgesi haricinde Türkiye'nin her bölgesinde yaşam bulan bademin, verimsiz, çorak, taşlı, atıl arazilerde, son derece düşük su ihtiyacıyla rahatlıkla yetişebildiğini belirtti. Bundan dolayı fındıktan sonra büyük alanlarda yetiştirilebilecek, getirisi ve ihracat potansiyeli yüksek sert kabuklu meyve olabileceğine dikkat çeken Bayraktar, “Badem alanları son 10 yılda 3,5 katına çıktı. Üretim alanı 2004 yılında 78 bin dekardı. 2008 yılında 100 bin, 2011'de 200 bin dekarı geçti. 2014'de 270 bin 203 dekara çıktı. Üretim, 2004'de 37 bin tondu. 2013'de 82 bin 850 tona yükseldikten sonra, geçen yıl 73 bin 230 tona indi. Geçen yıl hariç üretim 2006'dan beri artıyor. İklim koşulları neticesinde geçen yıl ağaç başına verimin 16-17 kilogramdan 13 kilograma düşmesi nedeniyle üretimde azalma oldu” bilgisini aktardı.
ATIL BIRAKILAN ARAZİLERDE BADEM ÜRETİLEBİLİR'
Datça yöresindeki üretimiyle bilinen Datça bademinin, ABD'de ıslah edilen çeşitlerinin devreye girmesiyle giderek yaygınlaştığını kaydeden Bayraktar, verilen destekler nedeniyle, çiftçilerin çok fazla para harcamadan bahçe kurarak bir dekardan diğer ürünlerden elde edilen gelirin 2-3 katını kazanabildiğini anımsatarak, “Çiftçilerimiz, atıl bıraktıkları taşlı, boş ve kıraç arazilerinde badem üretebilirler” dedi.
AĞAÇ BAŞINA VERİM TÜRKİYE'DE 11, ABD'DE 50 KİLOGRAM'
Türkiye'deki badem yetiştiriciliğinin, gerekli altyapı çalışmalarının yapılmamış olması nedeniyle henüz istenilen düzeye gelmediğini vurgulayan Bayraktar, şunları söyledi: “Ülkemizde ağaç başına ortalama badem verimi yıllara göre 11 ile 17 kilogram, ıslah edilmemiş yerli bademlerde 5-10 kilogram arasında değişirken, Amerikan bademinde verim 50 kilograma kadar çıkmaktadır. Yüksek verime ulaşmış ABD, dünya badem ihracatının yüzde 60'ını karşılamaktadır.
4 YILDA 311 MİLYON DOLARLIK BADEM İTHALATI BİZE YAKIŞMIYOR'
Bademin anavatanı olmamıza, hemen her bölgemizde milyonlarca yabani badem ağacı bulunmasına rağmen, son 5 yılda 89 bin 361 ton badem ithal ettik. İhracatımız aynı dönemde 33 bin 216 tonda kaldı. Yıllık ortalama ithalat 17 bin 872 tonu, ihracat ise 6 bin 643 tonu geçiyor. 2010-2014 döneminde 311,9 milyon dolarlık badem ihraç ederken, ithalat 399,2 milyon doları buldu. Buna göre, yıllık ortalama badem ihracatımız 62,37 milyon dolarken, ithalat 79,84 milyon dolara ulaşıyor. Bu bize yakışmıyor.”
PAZARLAMA SORUNU YOK, ÜRETİM ARTARSA DEĞERLİ BİR İHRAÇ ÜRÜNÜ OLUR'
Getirisi yüksek, sanayide de kullanımı yaygın, şifa kaynağı olan bademin, pazarlama sorunu bulunmadığını da vurgulayan Bayraktar, “yabani badem ağaçları aşılanır, modern badem bahçeleri kurulursa, üretim olağanüstü hızla artar ve Türkiye fındık gibi değerli bir ihraç ürününe kavuşur” diye konuştu.
AĞAÇLAR 4,5 YAŞINA GELDİĞİNDE ÜRÜN ALMAYA BAŞLADIK'
2010 yılında 1,5 yaşında 'nonperial' cinsi 2 bin civarında sertifikalı badem fidanı diktik. Üçüncü yıldan itibaren, ağaçlar 4,5 yaşına geldiği zaman ürün almaya başladık. Geçen yıl 1 ton civarında ürün elde ettik. Bu yıl ise oldukça iyi bir çiçeklenme vardı ancak iki kez dolu afeti olduğu için yüzde 65 ürün kaybı olmasını bekliyoruz. Bu rağmen iyi bir hasat dönemi geçiriyoruz” dedi.
DÜNYANIN EN ÇOK TERCİH EDİLEN BADEM CİNSİ
Dünyanın değişik ülkelerinden ve Türkiye'den gönüllüler eliyle hasadı yapılan nonperial cinsi bademin kalitesinin yanında iki parmak arasında kırılabildiği için tercih edilen bir ürün olduğunun altını çizen Çukurova, “dünyada en çok tercih edilen bu badem cinsinin özelliği yarı bodur olması. Acı badem dediğimiz türle birbirini tozluyor. Ancak bizim bahçemizde eskiden kalma badem ağaçları vardı, onları kesmedik, bu yüzden tozlaşma sıkıntısı yaşamıyoruz. Bizim çiftliğimiz Türkiye'de bu cinsi üreten ilk çiftliklerden biri” diye konuştu.